Ο Ρομαντισμός με μια ματιά
Frankfurt, Goethe Museum-Freies Deutsches Hochstift. © 2010. Photo Scala Florence/Heritage Images
Οι σημερινές αντιλήψεις για τη σημασία της πρωτοτυπίας και της ενότητας σε ένα έργο τέχνης καθώς και η έμφαση στην ατομική έκφραση του καλλιτέχνη έχουν τις ρίζες τους στον 19ο αιώνα, τον αιώνα του Ρομαντισμού. Οι κοινωνικές επαναστάσεις που ακολούθησαν τη Γαλλική σε ολόκληρη την Ευρώπη έφεραν μαζί τους φιλελεύθερες απόψεις για την τέχνη, οι οποίες θέτουν στο επίκεντρο τον καλλιτέχνη και όχι το θεσμό που τον υποστηρίζει (αριστοκρατία, Εκκλησία κλπ.), όπως γινόταν τους προηγούμενους αιώνες. Ο μουσικός τώρα παρουσιάζει την τέχνη του σε ιδιωτικά «σαλόνια», όπου γίνεται πολλές φορές αντικείμενο λατρείας. Η Βιομηχανική Επανάσταση και οι σκληρές συνθήκες ζωής που επέβαλε προκάλεσαν δυσαρέσκεια για τον σύγχρονο κόσμο και νοσταλγία για το παρελθόν και την παρθένα φύση. Έτσι το ενδιαφέρον στρέφεται στη λογοτεχνία και τη μουσική παλιότερων εποχών —αναβιώνουν η μεσαιωνική και αναγεννησιακή τέχνη— αλλά και στο μαγικό, το υπερφυσικό και το μυθικό στοιχείο. Ο ρομαντικός συνθέτης σπάει τους κανόνες και για πρώτη φορά η διατονική μουσική, που διαμορφώθηκε την Μπαρόκ και την Κλασική περίοδο, αντικαθίσταται από τη χρωματική μουσική, που δίνει έμφαση στο «χρώμα» των συνηχήσεων και όχι στη καθιερωμένη και αναμενόμενη διαδοχή τους. Ο συνθέτης που υπήρξε το ρομαντικό πρότυπο του επαναστάτη-καινοτόμου δεν ήταν άλλος από τον Μπετόβεν.
Κάνε κλικ στις παρακάτω επιλογές για να μάθεις μερικές μουσικές ρομαντικές ιστορίες, να ακούσεις μουσική ή να παίξεις παιχνίδια. Και μην ξεχάσεις να ανοίξεις τον ήχο!
«Δαιμονισμένοι» εκτελεστές: η άνοδος του βιρτουόζου
Προγραμματική μουσική: ιστορίες με νότες
Μύθος, μαγεία και ανεκπλήρωτοι έρωτες: η ρομαντική όπερα
Συγγραφείς, ζωγράφοι, εφευρέτες
Μετακόμισε στη Βιέννη από τη γενέτειρά του Βόννη στα 22 του χρόνια, το 1792. Ο Μότσαρτ μόλις είχε πεθάνει, αλλά εντωμεταξύ είχε εγκατασταθεί στη Βιέννη ο πιο διάσημος μουσικός της εποχής, ο Χάυντν. Ο Μπετόβεν έγινε μαθητής του Χάυντν για δύο περίπου χρόνια, αλλά δεν ήταν τόσο ευχαριστημένος με τον δάσκαλό του, που τον θεωρούσε «ξεπερασμένο». Καθιερώθηκε στη Βιέννη αρχικά σαν ένας γεμάτος πάθος πιανίστας και κέρδισε την υποστήριξη πολλών αριστοκρατών, στους οποίους συχνά αφιέρωνε τα έργα του. Σε ηλικία περίπου 30 ετών άρχισε να χάνει την ακοή του, πράγμα που του προκάλεσε ανασφάλεια και κατάθλιψη. Άρχισε να απομονώνεται και να συνθέτει περισσότερο, μια που ήταν πια δύσκολο να διδάσκει ή να διευθύνει. Οι συνθέσεις του έγιναν πολύπλοκες και μεγαλειώδεις, εκφράζοντας τις φιλελεύθερες απόψεις του. Το 1818 ήταν τελείως κουφός, αλλά η φήμη του ήταν μεγάλη, όπως και η αναγνώρισή του από το κοινό και τους ομοτέχνους του. Καθώς ο Μπετόβεν δεν υπηρέτησε ποτέ στην αυλή κάποιου ευγενή και έγραψε μουσική που εξέφραζε τις δικές του αντιλήψεις, όπως η πίστη στην ελευθερία και την ισότητα των ανθρώπων, προετοίμασε το έδαφος για τον ερχομό της Ρομαντικής περιόδου, όπου στο επίκεντρο της τέχνης βρίσκεται ο ίδιος ο καλλιτέχνης και η έκφραση των προσωπικών του συναισθημάτων και ιδεών.