Αν δίπλα στα ήδη γνώριμα ονόματα Σούμπερτ, Σούμαν, Σοπέν, Μπραμς, Λιστ, Μπερλιόζ, Βάγκνερ και Βέρντι βάλουμε άλλα όπως Ιούλιος Βερν, Βίκτωρ Ουγκώ, Ντοστογιέφσκι, Λόρδος Βύρωνας, Παπαδιαμάντης, Γκαίτε, Μαρξ, Δαρβίνος, Παστέρ ή Κιουρί αντιλαμβανόμαστε πως ο 19ος αιώνας μας είναι πολύ πιο οικείος από ό,τι νομίζαμε. Αν προσθέσουμε το τηλέφωνο και τους ηλεκτρικούς λαμπτήρες, τον Πύργο του Άιφελ, το Άγαλμα της Ελευθερίας, αλλά και τον Τομ Σώγιερ, τον Όλιβερ Τουίστ ή τον Σκρουτζ, τότε νιώθουμε σαν στο σπίτι μας. Γιατί όλες οι παραπάνω προσωπικότητες και τα δημιουργήματά τους πήραν σάρκα και οστά τον προ-προηγούμενο αιώνα, τον αιώνα του Ρομαντισμού.
- Ο Πύργος του Άιφελ, σύμβολο του Παρισιού. Ο Πύργος του Άιφελ χτίστηκε για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού του 1889.
- Το Άγαλμα της Ελευθερίας ήταν δώρο των Γάλλων στους Αμερικανούς για την 100ή επέτειο της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας.
Ρομαντισμός και ρεαλισμός
Παρότι η λέξη «Ρομαντισμός» μας παραπέμπει σε κάτι εξιδανικευμένο ή ακόμη ονειρικό, την εποχή του Ρομαντισμού δεν ήταν όλα ...ρόδινα. Η Βιομηχανική Επανάσταση, που άρχισε στα τέλη του 18ου αιώνα με την οικοδόμηση των μεγάλων εργοστασίων υφαντουργίας στην Αγγλία, είχε πολλές επιπτώσεις, άλλες θετικές και άλλες δυσμενείς. Η χρήση μηχανών αύξησε την παραγωγή αγαθών και μείωσε το κόστος τους, κάνοντας τη μαζική κατανάλωση κινητήρια δύναμη της οικονομίας. Αγροτικός πληθυσμός ερχόταν από την επαρχία να δουλέψει στα εργοστάσια, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Εκεί όμως οι συνθήκες εργασίας ήταν συχνά απάνθρωπες, η παιδική εργασία συνηθισμένο φαινόμενο και τα μεροκάματα εξευτελιστικά. Αυτή την ατμόσφαιρα στο αστικό Παρίσι και το Λονδίνο αποδίδουν (με τρόπο ρεαλιστικό και καθόλου ρομαντικό) Οι Άθλιοι του Βίκτορος Ουγκώ (1802-1885) και ο Όλιβερ Τουίστ του Καρόλου Ντίκενς (1812-1870) αντίστοιχα.
- Εικόνα της Cosette, της μικρής ηρωίδας του Βίκτορος Ουγκώ, από τον Émile Bayard για την πρώτη έκδοση των Αθλίων το 1862 ©. Η Cosette, Τιτίκα στις ελληνικές μεταφράσεις, σκουπίζει ξυπόλυτη και μας μεταφέρει στην ατμόσφαιρα εξαθλίωσης που περιγράφει ο Ουγκώ.
Η πιο σύντομη αλληλογραφία. Ο Ουγκώ θέλοντας να μάθει πώς πάνε οι πωλήσεις των Αθλίων έστειλε στον εκδότη του ένα τηλεγράφημα που είχε όλο κι όλο ένα ερωτηματικό «?». Η απάντηση του εκδότη ήταν «!». Η αλληλογραφία αυτή καταγράφηκε στο Βιβλίο Γκίνες σαν η συντομότερη που έγινε ποτέ!
Ρεαλισμός και εξωτισμός
Αυτή δεν ήταν η μόνη αρνητική πλευρά της Βιομηχανικής Επανάστασης. Η υπερεκμετάλλευση και καταστροφή της φύσης από τις βιομηχανίες (κάτι που σήμερα όλοι το νιώθουμε πια απειλητικά) έκαναν τον άνθρωπο του 19ου αιώνα να σκέφτεται με νοσταλγία το μακρινό παρελθόν που το θεωρούσε πιο αγνό και αυθεντικό. Η εκμετάλλευση των φτηνών εργατικών χεριών δεν περιορίστηκε στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ευρώπης αλλά επεκτάθηκε σε όλες τις ηπείρους. Προκειμένου να προμηθεύεται τις απαραίτητες πρώτες ύλες, αλλά και αναζητώντας νέες αγορές για να διαθέσει τα αγαθά που παρήγαγε, η Ευρώπη στράφηκε στην αποικιοκρατία είτε με ειρηνικά είτε με βίαια μέσα. Με πρωτοπόρους τους Άγγλους και τους Γάλλους, οι Ευρωπαίοι διείσδυσαν στην Κίνα, την Ινδία, την Αυστραλία, τη Ν. Ζηλανδία, την Άπω Ανατολή και την Αφρική εξαντλώντας τον φυσικό τους πλούτο, αλλά και εκμεταλλευόμενοι τους ντόπιους, που τους θεωρούσαν υποδεέστερα όντα. Η επαφή με τους «εξωτικούς» αυτούς πολιτισμούς κέντριζε τη φαντασία των καλλιτεχνών. Πολλοί συνθέτες έγραψαν όπερες που διαδραματίζονται σε μέρη μακρινά και μουσική που ανακαλεί τα ντόπια μουσικά ιδιώματα;. Όλη η Ευρώπη είχε μαγευτεί από το εξωτικό στοιχείο. Στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού του 1889, ένα από τα βασικά εκθέματα ήταν ένα χωριό 400 Αφρικανών, ενώ για πρώτη φορά ακούστηκε στην Ευρώπη η μουσική γκαμελάν από τη μακρινή Ινδονησία.
- Ο Πύργος του Άιφελ αποτελούσε την είσοδο στο τεράστιο πάρκο που φιλοξενούσε τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού του 1889.
- Φωτογραφία από το «Μέγαρο των Μηχανών» της Διεθνούς Έκθεσης του Παρισιού του 1889. Το «Μέγαρο των Μηχανών» φιλοξενούσε εφευρέσεις από όλα τα μέρη του κόσμου. Εδώ ο Τόμας Έντισον παρουσίασε 493 εφευρέσεις του.
- Javanese women
«Η ιδιοφυΐα είναι 1% έμπνευση και 99% ιδρώτας»
Η Βιομηχανική Επανάσταση έδωσε ώθηση στις επιστήμες. Η εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου (1809-1882) δημοσιεύτηκε το 1849 και έφερε αναστάτωση στο χώρο της επιστήμης και της θρησκείας, αφού υποστήριζε την κοινή καταγωγή των ειδών και άρα τοποθετούσε τον άνθρωπο στην ίδια κατηγορία, αλλά σε διαφορετική εξελικτική βαθμίδα, με τα ζώα. Πολλοί επιστήμονες με τις εφευρέσεις τους επηρέασαν άμεσα την καθημερινή ζωή. Ανάμεσα στις 1093 εφευρέσεις του επινοητικότατου Τόμας Έντισον (Thomas Edison, 1847-1931) είναι ο ηλεκτρικός λαμπτήρας, ο φωνόγραφος (δηλαδή η καταγραφή και αναπαραγωγή του ήχου), το μικρόφωνο και η κινηματογραφική κάμερα, ενώ δημιούργησε το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας! Από τις πιο σημαντικές εφευρέσεις για την επικοινωνία ήταν το τηλέφωνο από τον Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ (Alexander Graham Bell).
- Γραμμόφωνο του Έντισον.
- Ο ιδιοφυής Τόμας Έντισον. Σύμφωνα με τον Τόμας Έντισον «η ιδιοφυΐα είναι 1% έμπνευση και 99% ιδρώτας. Έτσι, ιδιοφυής είναι συχνά απλώς ένας ταλαντούχος άνθρωπος που έκανε όλη τη δουλειά του».Μάθε περισσότερα για τις εφευρέσεις του Έντισον πατώντας εδώ.
Ρομαντισμός και φιλελληνισμός
Οι κοινωνικές αδικίες που δημιουργήθηκαν από την εκμετάλλευση των εργατών από τους κεφαλαιοκράτες, αυτούς δηλ. που κέρδιζαν από τη βιομηχανική παραγωγή, αλλά και οι φιλελεύθερες και ριζοσπαστικές τάσεις που είχαν αναπτυχθεί με τη Γαλλική Επανάσταση οδήγησαν σε επαναλαμβανόμενες εξεγέρσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Άλλες ήταν κοινωνικές και άλλες εθνικές, όπως η ιταλική και η γερμανική, που είχαν σκοπό τη δημιουργία εθνικών κρατών. Από όλες τις εθνικές επαναστάσεις αυτή που συγκίνησε περισσότερο την Ευρώπη ήταν η ελληνική, που ήταν και η πιο πετυχημένη, αφού κατέληξε πολύ νωρίς (από το 1830) στην ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Ο φιλελληνισμός που αναπτύχθηκε στην Ευρώπη και την Αμερική τροφοδοτήθηκε από τους ρομαντικούς καλλιτέχνες: ο Άγγλος ποιητής Λόρδος Βύρων συμμετείχε προσωπικά στον αγώνα και πέθανε στο Μεσολόγγι, ο ζωγράφος Ντελακρουά απαθανάτισε τη σφαγή της Χίου του 1822, ενώ ο Ιούλιος Βερν (1828-1905) χρησιμοποίησε την Ελληνική Επανάσταση σαν φόντο για το μυθιστόρημά του Το Αιγαίο στις φλόγες.
Το εξαιρετικό του ταλέντο του εξασφάλισε δωρεάν μια πρώτης τάξεως μουσική εκπαίδευση. Από παιδί άρχισε σπουδές σύνθεσης κοντά στον αυλικό μουσικό διευθυντή της Βιέννης Αντόνιο Σαλιέρι, κάτι που απέδωσε γρήγορα καρπούς. Ο Σούμπερτ καθιερώθηκε από 20 χρονών στη Βιέννη κερδίζοντας μεγάλα ποσά κυρίως από τις εκδόσεις των τραγουδιών και της μουσικής του για πιάνο, που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή: ειδικές συγκεντρώσεις, οι «Σουμπερτιάδες», οργανώνονταν σε σπίτια θαυμαστών του, όπου ο Σούμπερτ έπαιζε στο πιάνο συνοδεύοντας τα τραγούδια του. Πέθανε μόλις 31 ετών, άφησε όμως περίπου 1000 έργα! Εκτός από 600 τραγούδια (Lieder), 9 συμφωνίες, 17 όπερες και ζίγκσπιλ, ο Σούμπερτ συνέθεσε πολυάριθμα χορωδιακά έργα, μουσική δωματίου και 22 σονάτες για πιάνο.
Οι «Σουμπερτιάδες» ήταν συγκεντρώσεις σε σπίτια θαυμαστών του Σούμπερτ, όπου ο συνθέτης έπαιζε στο πιάνο συνοδεύοντας τα τραγούδια του.
Εκτός από τη μουσική, ο νεαρός Σούμαν αγαπούσε πολύ και τη λογοτεχνία, γι’ αυτό στα 23 του ίδρυσε τη Νέα μουσική εφημερίδα, που εκδίδεται ακόμη και σήμερα. Εκεί έγραφε μουσικοκριτικές, ενθαρρύνοντας νέους συνθέτες όπως ο Σοπέν και ο Μπραμς. Συχνά υπέγραφε τα άρθρα του σαν Ευσέβιος ή Φλορεστάν. Ο πρώτος χαρακτήρας αντιπροσώπευε τον ήρεμο, ονειροπόλο του εαυτό, ενώ ο δεύτερος την παρορμητική του πλευρά. Αυτοί οι δύο χαρακτήρες εμφανίζονται και στα μουσικά του έργα. Ο Σούμαν ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την Κλάρα Βηκ, επίσης πιανίστα και συνθέτρια. Ο έρωτάς τους είναι από τους πιο διάσημους στην ιστορία της μουσικής. Δυστυχώς ο Σούμαν από νωρίς έδειξε σημάδια κατάθλιψης, έκανε απόπειρα αυτοκτονίας και τελικά πέθανε σε άσυλο ψυχασθενών δύο χρόνια μετά.
Πέθανε μόλις 39 χρονών από φυματίωση στο Παρίσι, την πόλη στην οποία διάλεξε να ζήσει φεύγοντας από την Πολωνία το 1831. Εκεί γνώρισε και τη συγγραφέα Γεωργία Σάνδη, με την οποία είχε μια θυελλώδη εννιάχρονη σχέση. Οι αμοιβές του για να παραδίδει μαθήματα πιάνου ήταν τόσο υψηλές που του εξασφάλιζαν μια πολύ άνετη ζωή, αλλά και την πολυτέλεια να μη δίνει δημόσιες συναυλίες, κάτι που δεν του ήταν ευχάριστο. Στις συνθέσεις του συχνά ανακαλεί τη μουσική της πατρίδας του, στοιχείο που μετά την εισβολή των Ρώσων στην Πολωνία έκανε τη μουσική του ακόμη πιο δημοφιλή στους φιλoεπαναστάτες Παριζιάνους. Συναναστρεφόταν με πολλούς καλλιτέχνες της εποχής, όπως τον ζωγράφο Ντελακρουά και τον μυθιστοριογράφο Ονορέ ντε Μπαλζάκ. Ο Φραντς Λιστ μάλιστα έγραψε και ένα βιβλίο για τον Σοπέν.
Μπαχ-Μπετόβεν-Μπραμς, μια τριανδρία μεγάλων Γερμανών συνθετών, όπως έγραψε ένας σύγχρονος του Μπραμς το 1895, τοποθετώντας τον έτσι πλάι στους κορυφαίους. Σαν νεαρός κέρδιζε χρήματα παίζοντας ελαφριά μουσική σε ταβέρνες γύρω από το λιμάνι του Αμβούργου. Εκεί εξοικειώθηκε και αγάπησε την τσιγγάνικη μουσική, που αργότερα επηρέασε πολλές συνθέσεις του, όπως οι Ουγγρικοί χοροί. Έγραψε για όλα τα μουσικά είδη εκτός από όπερα (όπως και ο Μπαχ). Τη μουσική του Μπραμς την υποστήριξαν θερμά ο Ρόμπερτ και η Κλάρα Σούμαν. Μετά το θάνατο του Σούμαν, ο Μπραμς στήριξε την Κλάρα να συνεχίσει την πιανιστική της καριέρα, βοηθώντας την και με την οικογένεια. Κάτι περισσότερο από μια θερμή φιλία υπήρχε πάντα ανάμεσά τους. Όπως και άλλοι ρομαντικοί μουσικοί, ο Μπραμς έκανε καριέρα ταυτόχρονα σαν πιανίστας, μαέστρος και συνθέτης, που τα έργα του εκδίδονταν και κυκλοφορούσαν ευρύτατα.
Συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας, συγγραφέας, βιρτουόζος του πιάνου αλλά και δάσκαλος, ο Ούγγρος Φραντς Λιστ επηρέασε σε πολλούς τομείς τη μουσική δημιουργία του 19ου αιώνα. Εντυπωσιασμένος από τους ακροβατισμούς του Παγκανίνι, ο Λιστ έκανε με τη σειρά του τη δεξιοτεχνία σημαντικό στοιχείο της δικής του πιανιστικής τέχνης. Η τεχνική του και το εντυπωσιακό του παρουσιαστικό ξεσήκωναν τα πλήθη, δημιουργώντας κύκλους θαυμαστών και θαυμαστριών σε όλη την Ευρώπη, αφού ο Λιστ περιόδευε συνεχώς από την Ιταλία μέχρι την Ιρλανδία και από την Πορτογαλία μέχρι τη Ρωσία. Τα ρεσιτάλ πιάνου και η θέση του πιανίστα όπως την ξέρουμε σήμερα (δηλ. με το πλάι προς το κοινό) καθιερώθηκαν με τον Λιστ. Ενθάρρυνε και υποστήριζε του νέους συνθέτες, όπως τον Μπερλιόζ και τον Βάγκνερ, διευθύνοντας ο ίδιος τα μεγάλα έργα τους (όπως την πρεμιέρα της όπερας Λόενγκριν του Βάγκνερ), αλλά και με μεταγραφές που τις έπαιζε ο ίδιος στο πιάνο. Στα παρισινά σαλόν όπου σύχναζε γνώρισε τους πιο σημαντικούς συγγραφείς, ζωγράφους και μουσικούς της εποχής του.
Ο πατέρας του τον έστειλε να σπουδάσει ιατρική στο Παρίσι, αλλά εκείνος προτιμούσε να συχνάζει στην Όπερα, να παίρνει μαθήματα σύνθεσης στο Ωδείο και να συνθέτει. Η ανορθόδοξη συμπεριφορά του αντικατοπτρίζεται στα ανορθόδοξα για την εποχή τους έργα, όπως η Φανταστική Συμφωνία, που δέχτηκε σκληρή κριτική. Οι πρωτοποριακές συνθέσεις αλλά και ενορχηστρώσεις του Μπερλιόζ βρήκαν περισσότερη απήχηση στο εξωτερικό παρά στη Γαλλία, όπως μαρτυρεί και το «Βραβείο της Ρώμης» (ένα πολύ σημαντικό βραβείο σύνθεσης) που κέρδισε το 1830. Από τους πρώτους συνθέτες που έκανε επιτυχημένη καριέρα και σαν μαέστρος περιοδεύοντας σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο Μπερλιόζ έγραψε την πιο σημαντική πραγματεία του 19ου αιώνα για την ενορχήστρωση (Grand traite d’instrumentation et d’orchestration modernes).
Tρέφοντας μεγάλο θαυμασμό για τον συμπατριώτη του Μπετόβεν, ο Βάγκνερ έγινε με τη σειρά του ένας από τους πιο σημαντικούς συνθέτες όλων των εποχών, επηρεάζοντας τη σκέψη πολλών μετέπειτα μουσικών με τις απόψεις του για την όπερα, τη χρήση των λάιτ μοτίφ και τη χρωματική του γραφή. Ο γεννημένος στη Λιψία συνθέτης δεν αρκούνταν μόνο στο να γράφει μουσική, αλλά ανέπτυξε διεξοδικές θεωρίες για την τέχνη, την πολιτική, τη θρησκεία και τη φιλοσοφία, τις οποίες παρουσίασε σε πολυάριθμα γραπτά κείμενα. Οι αντισημιτικές του απόψεις χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ. Μαχητικός καθώς ήταν, έλαβε μέρος στις εξεγέρσεις της Δρέσδης το 1848-49, κάτι που του κόστισε 13 χρόνια εξορία από τη Γερμανία και σημαντικές επαγγελματικές δυσκολίες. Η τύχη του άλλαξε όταν γνώρισε τον νεαρό (και τελικά διαταραγμένο) βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκο Β’, ο οποίος τον υποστήριξε να ανεβάσει τις πολυέξοδες και πολύωρες όπερές του (ή μουσικά δράματα όπως τις είχε ονομάσει) Τριστάνος και Ιζόλδη, Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης και τις δύο πρώτες από την τετραλογία του Δαχτυλιδιού. Εξαιρετικός διαπραγματευτής, ο Βάγκνερ κατάφερε να εξασφαλίσει την κατασκευή ενός λυρικού θεάτρου που θα ανέβαζε μόνο τις δικές του όπερες! Το περίφημο αυτό θέατρο που χτίστηκε στο Μπαϋρόυτ (Bayreuth) της Γερμανίας συνεχίζει μέχρι σήμερα αυτή την παράδοση κάθε καλοκαίρι.
Το θέατρο αυτό χτίστηκε ειδικά για τις όπερες του Βάγκνερ.
Οι όπερές του βρίσκονται στην κορυφή του οπερατικού ρεπερτορίου από την πρώτη τους εκτέλεση μέχρι σήμερα. Σαν νέος δοκιμάστηκε σκληρά, όταν η γυναίκα του και τα δύο μικρά παιδιά του πέθαναν μέσα σε δύο χρόνια. Ρίχτηκε στη σύνθεση γράφοντας δύο όπερες το χρόνο και ανεβάζοντάς τις πάντα με επιτυχία στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα της Ρώμης, του Μιλάνου, της Βενετίας, του Λονδίνου και του Παρισιού. Το 1842 γνώρισε τη σοπράνο Τζουζεππίνα Στρεππόνι, που έγινε σύντροφος της ζωής του. Το όνομα του Βέρντι συνδέθηκε με τον ιταλικό απελευθερωτικό αγώνα κατά του αυστριακού ζυγού: το σύνθημα “Viva Verdi” χρησιμοποιούνταν συμβολικά σαν ακρωνύμιο για το όνομα του υποψήφιου βασιλιά του ανεξάρτητου ιταλικού κράτους Vittorio Emmanuele, Re d’Italia (το σύνθημα σήμαινε «Ζήτω ο Βίκτωρ Εμμανουήλ, βασιλιάς της Ιταλίας»). Όταν η Ιταλία κέρδισε την ανεξαρτησία της, ο Βέρντι ανακηρύχτηκε τιμητικά βουλευτής της πρώτης ιταλικής βουλής. Την ημέρα της κηδείας του τα σχολεία έκλεισαν και χιλιάδες θαυμαστές τον συνόδευσαν στον τάφο του.
Για να δημιουργήσει το χαρακτήρα της τσιγκούνας πάπιας-επιχειρηματία Σκρουτζ Μακ Ντακ, ο Γουώλτ Ντίσνεϋ εμπνεύστηκε από τον τσιφούτη Εμπενέζερ Σκρουτζ, πρωταγωνιστή της ιστορίας Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα του Καρόλου Ντίκενς (1812-1870).
Πολλές «επαναστάσεις» χαρακτηρίζουν τον 18ο αιώνα, όλες σημαδεμένες από αιματηρές συγκρούσεις και σημαντικές κοινωνικές ανακατατάξεις. Η Βιομηχανική Επανάσταση δηλώνει τις οικονομικές αλλαγές που έφερε η χρήση μηχανών στον τρόπο παραγωγής αγαθών. Ξεκινώντας από τα υφαντουργεία της Αγγλίας, οι μηχανές χρησιμοποιήθηκαν σε πολλούς τομείς, ακόμη και στην κατασκευή μουσικών οργάνων. Άντρες, γυναίκες και παιδιά δούλευαν στα εργοστάσια, συχνά κάτω από άθλιες συνθήκες. Η τελειοποίηση της ατμομηχανής από τον Τζέιμς Βατ οδήγησε και στην κατασκευή τρένων και ατμόπλοιων, που μετέφεραν τα αγαθά πιο γρήγορα από το ένα μέρος στο άλλο και βελτίωσαν την επικοινωνία και τα ταξίδια.
Η Αγγλία κρατούσε τα ηνία στην παγκόσμια παραγωγή υφασμάτων.
Η Διεθνής Έκθεση του Παρισιού, ένα σημαντικό εμπορικό και πολιτιστικό γεγονός, γινόταν κάθε 11 χρόνια. Το 1889 συνέπεσε με την 100ή επέτειο από τη Γαλλική Επανάσταση, κάτι που έδωσε ξεχωριστή λαμπρότητα στη διοργάνωση. Ο 300 μέτρων πύργος από τον σχεδιαστή Γκούσταβ Άιφελ έγινε η κύρια ατραξιόν της έκθεσης και έκτοτε το σήμα κατατεθέν του Παρισιού. Ο Πύργος του Άιφελ είναι η μόνη κατασκευή που διασώθηκε από την έκθεση, που περιλάμβανε μεταξύ άλλων αναπαράσταση ενός αιγυπτιακού δρόμου με αυθεντικά μαγαζιά και εστιατόρια, παγόδες και σπίτια που μεταφέρθηκαν από την Ιάβα, καθώς και το περίφημο «Μέγαρο των Μηχανών», όπου ο Τόμας Έντισον παρουσίασε 493 από τις εφευρέσεις του.
Ο Έντισον εφεύρε τον φωνόγραφο σαν βοήθημα στις γραμματείς που έγραφαν κείμενα καθ’ υπαγόρευσιν. Σύντομα κατάλαβε πως το μέλλον ανήκε στην αναπαραγωγή της μουσικής και άνοιξε τα πρώτα στούντιο ηχογραφήσεων.
Οι κάτοικοι του Παρισιού ξεσηκώθηκαν ενάντια στους αριστοκράτες στις 14 Ιουλίου 1789. Τη Γαλλική Επανάσταση ακολούθησε η εγκαθίδρυση της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Η οργάνωση της οικονομίας με τρόπο που ευνοούσε τους επιχειρηματίες και την αύξηση των κερδών τους ονομάστηκε κεφαλαιοκρατία ή καπιταλισμός. Σαν αντίποδας εμφανίστηκε ο σοσιαλισμός, που τοποθετούσε το κοινωνικό συμφέρον πάνω από το ατομικό. Το 1848 ο Καρλ Μαρξ και ο Φρήντριχ Ένγκελς δημοσίευσαν το Κομμουνιστικό μανιφέστο βάζοντας τις βάσεις του μαρξισμού.
Ο φιλελληνισμός τροφοδοτήθηκε και συντηρήθηκε από τους ρομαντικούς καλλιτέχνες.