© 2010. The Museum of Modern Art, New York/Scala, Florence
Το γύρισμα του 20ού αιώνα χαρακτηρίζεται από ανατροπές τόσο στη μουσική όσο και στις άλλες τέχνες. Σαν αντίδραση στον ρομαντικό συναισθηματισμό αναπτύσσονται καλλιτεχνικές τάσεις όπως ο ιμπρεσιονισμός, ο συμβολισμός και ο εξπρεσιονισμός. Στο Παρίσι και στη Βιέννη, τα δύο μεγαλύτερα μουσικά κέντρα των αρχών του αιώνα, μουσικοί όπως ο Ντεμπυσσύ, ο Στραβίνσκι και ο Σαίνμπεργκ δημιουργούν νέους ηχητικούς κόσμους, είτε ενσωματώνοντας στοιχεία από εξωδυτικές μουσικές παραδόσεις, είτε οργανώνοντας με νέους τρόπους το ηχητικό υλικό, καταρχήν με την πλήρη απομάκρυνση από το Τονικό Σύστημα (ατονικότητα) και στη συνέχεια με τη δημιουργία του δωδεκάφθογγου συστήματος. Οι πρωτοπόροι συνθέτες συχνά αντιμετωπίζουν τη δυσπιστία του κοινού, και τα έργα τους βρίσκουν καλύτερη ανταπόκριση στα στενά περιβάλλοντα των ωδείων και των μουσικών πανεπιστημίων. Ο καταστροφικός Α’ Παγκόσμιος πόλεμος δημιούργησε την ανάγκη για επιστροφή σε πιο οικεία για το ευρύτερο κοινό μουσικά ιδιώματα, που εκφράστηκαν με τάσεις όπως ο νεοκλασικισμός και η «χρηστική μουσική». Ως απόρροια των δύο παγκόσμιων πολέμων, της Ρωσικής Επανάστασης του 1917 και του οικονομικού κραχ της δεκαετίας του ‘30, η μουσική δημιουργία συνδέεται στενότερα από ποτέ με πολιτικές ιδεολογίες και ανησυχίες. Τζαζ και λαϊκές μουσικές παραδόσεις κεντρίζουν το ενδιαφέρον των συνθετών και επηρεαζουν τη νεότερη μουσική γλώσσα. Τεχνολογικές εξελίξεις, από τη ραδιοφωνία και το τρανζίστορ μέχρι τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, το ίντερνετ και την ψηφιακή ανάλυση του ήχου, κάνουν τη διάδοση της μουσικής πιο γρήγορη από ποτέ. Μετά το 1950 ο πλουραλισμός μπαίνει σε συνεχή τροχιά και τα όρια ανάμεσα στην έντεχνη και την ποπ μουσική συγχέονται: ηλεκτρονική μουσική, μινιμαλισμός, κολάζ, σειραïσμός, μουσική του τυχαίου, σε συνδυασμό με τζαζ, ροκ, ραπ ή έθνικ, είναι μερικές μόνο από τις εκφάνσεις της μουσικής στις οποίες μπορεί να εκτεθεί ο σύγχρονος ακροατής είτε βρίσκεται στο Τόκιο, είτε στην Αθήνα ή τη Νέα Υόρκη.
[βασική εικόνα 0124391 Paul Klee, Fire at evening, Scala Order 4\Modern]
Γαλλικό ρεύμα στη ζωγραφική του τέλους του 19ου αιώνα, που επιδιώκει να αποδώσει την «εντύπωση» μιας σκηνής παρά την πιστή αναπαράστασή της.
Γαλλικό λογοτεχνικό κίνημα στα τέλη του 19ου αιώνα, που εστιάζει όχι στην πιστή περιγραφή, αλλά στην απόδοση εντυπώσεων και αισθήσεων μέσω συμβόλων.
Γερμανικό καλλιτεχνικό ρεύμα των αρχών του 20ού αιώνα που επιδιώκει να εκφράσει τις εσωτερικές συγκρούσεις και φοβίες του σύγχρονου ανθρώπου. Στη μουσική εκφράστηκε κυρίως με τη έντονη χρήση διαφωνιών.
Στο σύστημα αυτό, που εισήγαγε ο Άρνολντ Σαίνμπεργκ στις αρχές του 20ού αιώνα, οι 12 νότες της χρωματικής κλίμακας θεωρούνται ισότιμες και οργανώνονται σε σειρές που αποτελούν το βασικό υλικό της σύνθεσης.
Ρεύμα του 20ού αιώνα που αναβιώνει τη μουσική παλαιότερων εποχών, κυρίως της Μπαρόκ και της Κλασικής περιόδου.
Μουσική του 20ού αιώνα που βασίζεται στη συνεχή επανάληψη μιας σύντομης μελωδικής, ρυθμικής ή αρμονικής ιδέας
Μουσικό έργο που ενσωματώνει πολλά αποσπάσματα από άλλες συνθέσεις.
Η επέκταση της ιδέας δημιουργίας σειρών σε άλλες μουσικές παραμέτρους πέρα από τις νότες, όπως ο ρυθμός, το ηχόχρωμα ή η δυναμική.