Πρωτοπορία στη μουσική
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ευρώπη ανασυγκροτείται πολιτικά, κοινωνικά αλλά και πολιτιστικά. Ιδρύονται ινστιτούτα και οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στον χώρο των καλών τεχνών και των επιστημών διοργανώνοντας φεστιβάλ, εκθέσεις, σεμινάρια και συναυλίες. Έτσι δημιουργείται ένα εύφορο κλίμα για νέες πρωτοποριακές αναζητήσεις και πειραματισμούς. Τα ρεύματα που δημιουργούνται είναι πολλά και διαφορετικά. Ο καθολικός σειραϊσμός, η ατονικότητα, η αλεατορική μουσική, ηλεκτρονική και ηλεκτροακουστική μουσική είναι τάσεις που συνυπάρχουν για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για εντελώς διαφορετικές τεχνικές έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, την αμφισβήτηση. Αμφισβήτηση για την τονικότητα, την μορφή τον ρυθμό, την σημειογραφία, τα μέσα παραγωγής ήχου με σκοπό την παραγωγή νέων ακουσμάτων.
Στην Ελλάδα οι συνθέτες παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και με ευκολία μετέχουν, μαθητεύουν και δημιουργούν μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Πολλοί μάλιστα εξ αυτών αφομοιώνουν τις σύγχρονες συνθετικές τάσεις με έναν εντελώς προσωπικό και καινοτόμο τρόπο.
Πρωτοπόροι δάσκαλοι- πρωτοπόροι μαθητές
Η πρωτοπορία στην Ελλάδα συνδέεται άμεσα με το πρόσωπο του Γιάννη Α. Παπαϊωάννου ο οποίος ξεχώρισε όχι μόνο για τις πρωτοπόρες συνθέσεις του αλλά και για το διδακτικό του έργο.
Ως δάσκαλος στα μαθήματά του επέλεγε να διδάσκει όχι μόνο τις παραδοσιακές τεχνικές αλλά να επεκτείνεται και στις απολύτως σύγχρονες τάσεις συμβάλλοντας έτσι στην δημιουργίας μιας γενιάς πρωτοπόρων Ελλήνων συνθετών.
Ενισχύοντας αυτή την κατεύθυνση ίδρυσε τον Ελληνικό Σύνδεσμο Σύγχρονης Μουσικής (ΕΣΣΥΜ), του πρώτου και σημαντικότερου φορέα για τη σύγχρονη μουσική στην Ελλάδα του οποίου μάλιστα υπήρξε πρόεδρός του από το 1965 έως το 1975. Στις δραστηριότητες του συνδέσμου εντάσσονταν μεταξύ άλλων και κύκλοι συναυλιών όπου παρουσιάζονταν έργα σύγχρονης μουσικής σε πρώτη εκτέλεση για το ελληνικό κοινό.
- Πρόγραμμα εκδηλώσεων που αφορούν την ΄΄3η Ελληνική Εβδομάδα της Σύγχρονης Μουσικής΄΄, την οποία διοργάνωσαν ο Ελληνικός Σύνδεσμος Σύγχρονης Μουσικής και η Διεθνής Εταιρεία Σύγχρονης Μουσικής σε συνεργασία με το Εργαστήρι της Σύγχρονης Μουσικής του Ινστιτούτου ΄΄Goethe΄΄ Αθηνών και με την συνδρομή του Γαλλικού και Ιταλικού Ινστιτούτου Αθηνών
Ένας από τους γνωστότερους μαθητές του Παπαϊωάννου υπήρξε ο πολυγραφότατος έλληνας συνθέτης και καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Βοστώνης, Θόδωρος Αντωνίου Εκτός από συνθέτης ο Αντωνίου υπήρξε παράλληλα και αυτός με την σειρά του εξαιρετικός δάσκαλος που δίδαξε τις σύγχρονες τεχνικές της μουσικής δημιουργίας, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε πολλά γνωστά πανεπιστήμια της Αμερικής. Επιπλέον ως θερμός υποστηρικτής της σύγχρονης μουσικής, ίδρυσε και διηύθυνε διάφορα σύνολα, όπως τις ορχήστρες ALEA στα Πανεπιστήμια του Στάνφορντ και της Βοστόνης, το Σύνολο νέας Μουσικής της Φιλαδέλφειας και το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής.
- Πρόγραμμα σειράς συναυλιών με το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής και τον Πολιτισμικό Οργανισμό του Δήμου Αθηναίων, που πραγματοποιήθηκαν στο Iνστιτούτο Goethe υπό τη διοργάνωση της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών.
Ως συνθέτης ο Αντωνίου δεν αυτοπεριορίζεται σε ένα μόνο είδος έργων. Αντίθετα του αρέσει να πειραματίζεται χρησιμοποιώντας τεχνικά μέσα όπως μαγνητοταινίες με προηχογραφημένο υλικό. Έχει γράψει όπερες, ορχηστρικά έργα, μουσική δωματίου, μουσική για τον κινηματογράφο και το θέατρο και άλλα.
Εξώφυλλο παρτιτούρας από το αρχείο του συνθέτη που φυλάσσεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη
Μυστικισμός και φιλοσοφία
Μέσα από το κίνημα της πρωτοπορίας κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, αναδείχθηκαν Έλληνες συνθέτες που κατάφεραν να ενσωματώσουν στη μουσική τους στοιχεία εξωμουσικά, δημιουργώντας έτσι έναν νέο ηχητικό σύμπαν. Μια από τις περιπτώσεις ήταν ο Γιάννης Χρήστου. Η έμπνευση του Γιάννη Χρήστου προέρχεται από την φιλοσοφία, την θεολογία, τον μυστικισμό και τις ανατολικές θρησκείες. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα περισσότερα από τα έργα του συνοδεύονται από πολλές σελίδες σημειώσεων που επεξηγούν φιλοσοφικά την ίδια την σύνθεση. Το σίγουρο είναι ότι ο συνθέτης γράφει σε ένα ιδίωμα που ήταν μοναδικό, μια αυθεντικά πρωτότυπη μουσική που για να την αντιληφθεί κάποιος πρέπει να την αντιμετωπίσει όχι μόνο ως ήχο άλλα ως ένα περιβάλλον στο οποίο συμμετέχουν και άλλες τέχνες όπως θέατρο, λογοτεχνία, χορός, οπτικά αντικείμενα.
Ο Γιάννης Χρήστου συνέθεσε κυρίως μουσική για ορχήστρα ενώ έχει γράψει και μουσική για παραστάσεις αρχαίου δράματος. Στη μουσική του εμπλέκεται έντονα το μυστηριακό και θρησκευτικό στοιχείο, κάτι που φαίνεται έντονα και στο έργο Πύρινες Γλώσσες για μεσόφωνο, τενόρο, βαρύτονο, χορωδία και ορχήστρα.
Οι θετικές επιστήμες στην υπηρεσία της μουσικής
Εξίσου ιδιαίτερη είναι και η μουσική του Ιάννη Ξενάκη. του οποίου το συνθετικό έργο έχει ταυτιστεί πλήρως με την ελληνική μουσική πρωτοπορία. Ο Ξενάκης άργησε να ξεκινήσει την ενασχόληση και την σπουδή του πάνω στη μουσική, καθώς τα πρώτα μαθήματα τα πήρε ενώ ήταν φοιτητής στο Πολυτεχνείο.
- Περιστέρα Ειρήνη. Χειρόγραφη παρτιτούρα του συνθέτη με ένα από τα πρώιμα έργα του που φυλάσσεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη
Η διαμόρφωση του προσωπικού του ύφους προέκυψε την περίοδο που εργάζονταν στο αρχιτεκτονικό γραφείο του διάσημου Le Corbusier στη Γαλλία. Παράλληλα με την με την εργασία του ξεκίνησε διερευνά όλες τις νέες τεχνικές σύνθεσης που αναπτύσσονταν τότε στη Γαλλία. Ύστερα από εσωτερική αναζήτηση κατάφερε να ενσωματώσει στη μουσική του με έναν ιδιαίτερο και μοναδικό τρόπο, δύο φαινομενικά ασύνδετους κόσμους, των θετικών επιστημών και της μουσικής. Οι συνθέσεις του ξεφεύγουν από την παραδοσιακή έννοια των φθόγγων των συγχορδιών και της μελωδίας. Αποτελούν πολυδιάστατα ηχητικά σχήματα που βασίζονται σε μαθηματικές θεωρίες και γεωμετρικούς σχηματισμούς.
Η ευρεία αποδοχή του έργου του Ξενάκη ξεκινά μετά από ένα ταξίδι του στην Ιαπωνία το 1961. Έκτοτε η φήμη του απλώθηκε ταχύτατα και τα έργα του παρουσιάζονταν συχνά. Παράλληλα με το συνθετικό του έργο, ο συνθέτης δημοσίευσε και πολλές μελέτες του που αφορούσαν τη μουσική και το πως την αντιλαμβανόταν, ενώ δεν παρέλειπε να γράφει και για θέματα αρχιτεκτονικής, με τα οποία πολλές φορές συνέδεε τις μουσικές του αναζητήσεις.
Η παράδοση στην πρωτοπορία
Ένα άλλο χαρακτηριστικό που προσπάθησαν οι Έλληνες συνθέτες να ενσωματώσουν στα έργα τους, ήταν η παράδοση. Ρυθμοί και μελωδίες παραδοσιακές αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για αρκετούς δημιουργούς. Ο Ηπειρώτης στην καταγωγή Δημήτρης Δραγατάκης είναι μια τέτοια περίπτωση καθώς έγραψε έργα στα οποία διαφαίνεται ξεκάθαρα η επιρροή του από τα παραδοσιακά ακούσματα της περιοχής της Ηπείρου. Η μουσική του όμως κάθε άλλο παρά συμβατική είναι. Οι συνθέσεις του βρίσκονται πολύ κοντά στις πρωτοποριακές εξελίξεις της εποχής καθώς δεν δίσταζε να πειραματιστεί με νέες τεχνικές σύνθεσης.
Μια εξίσου ενδιαφέρουσα περίπτωση υπήρξε ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος μπορεί να έγινε ευρέως γνωστός για την συμβολή του στην εξέλιξη και διαμόρφωση του ελληνικού τραγουδιού , όμως δεν θα πρέπει να παραγνωρίσουμε την συμφωνική του πλευρά. Ειδικότερα κατά την πρώτη συνθετική του περίοδο που χρονολογείται από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1950, συνέθεσε έργα επηρεασμένα σαφώς από την Κρήτη, τόπο καταγωγής του. Ρυθμικά μοτίβα και κρητικές μελωδίες αποδίδονται κυρίως σε έργα για ορχήστρα, μέσα όμως από μια ματιά σύγχρονη και πρωτοποριακή για την εποχή.
Από τους δημιουργούς που βρίσκονται εν ζωή, αξίζει να αναφέρουμε τον Γιώργο Κουμεντάκη. Συχνά οι συνθέσεις του αποπνέουν άλλοτε εντονότερα και άλλοτε πιο διακριτικά την επιρροή τους από την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Ο Κουμεντάκης διαγράφει μια αξιοζήλευτη μουσική σταδιοδρομία καθώς έργα του έχουν παιχθεί στις σημαντικότερες αίθουσες του κόσμου και από μερικούς από τους σπουδαιότερους εκτελεστές του σύγχρονου ρεπερτορίου.
- Χειρόγραφο, 1949-1955. Το Αρχείο του συνθέτη φυλάσσεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη και διατίθεται ελεύθερα στο διαδίκτυο.
Με έμφαση στη μελωδία
Όπως αναφέραμε και νωρίτερα ο 20ος αιώνας υπήρξε η εποχή της καινοτομίας στις τέχνες. Υπήρξαν όμως και πολλοί συνθέτες της εποχής επηρεάστηκαν μεν από τις νέες τεχνικές όχι όμως σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε να τις ασπαστούν πλήρως. Ο Γιώργος Κουρουπός είναι ένας από τους συνθέτες αυτής της κατηγορίας. Τα χρόνια των σπουδών στη Γαλλία δίπλα στον Μεσιάν, σαφώς έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μουσικού του στυλ, παράλληλα όμως με την πολύχρονη συνεργασία του με τον Μάνο Χατζιδάκι. Έτσι μπορούμε να αναγνωρίσουμε στα έργα του στοιχεία μουσικής της πρωτοπορίας τα οποία αποδίδονται με μια αισθησία και μελωδικότητα. ενώ τα θέματα με τα οποία ασχολείται κατά καιρούς είναι ποικίλα. Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει έργα σκηνικής μουσικής, όπερες, έργα για φωνή, μουσική δωματίου καθώς και ορχηστρικά έργα.
Άλλοι συνθέτες που επέλεξαν να συμπορευτούν με το κίνημα της πρωτοπορίας είναι ο Ανέστης Λογοθέτης, ο Δημήτρης Νικολάου, ο Γεώργιος Τσουγιόπουλος, ο Γιώργος Σισιλιάνος, ο Χρήστος Χατζής κ.ά.. Όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά κατάφεραν να διακριθούν με την αδιαμφισβήτητη πρωτοτυπία τους, τοποθετώντας της ελληνική μουσική σε ένα υψηλό επίπεδο σε παγκόσμια κλίμακα.
Γιάννης Α. Παπαϊωάννου
1910-1989
Ο Γιάννης Α. Παπαϊωάννου γεννήθηκε στην Καβάλα το 1910 και πέθανε στην Αθήνα το 1989. Σπούδασε πιάνο με τη Μαρίκα Λασποπούλου και θεωρητικά - σύνθεση με τον Αλέκο Κόντη στο Ελληνικό Ωδείο Αθηνών. Την περίοδο 1928-29 υπήρξε μαθητής του Αιμίλου Ριάδη στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Η εξέλιξη του είναι όμως αποτέλεσμα προσωπικής του μελέτης και έρευνας, και ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του, ιδιαίτερα ως προς τις νεώτερες τεχνικές σύνθεσης, αυτοδίδακτο. Το 1949-50, ως υπότροφος Unesco επισκέφθηκε μεγάλα μουσικά κέντρα της Ευρώπης κατά την ίδια περίοδο εργάστηκε κοντά στον Arthur Honegger, στο Παρίσι.
Το διδακτικό του έργο θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι υπήρξε ο πρώτος - και για μεγάλη περίοδο ο μόνος - στην Ελλάδα, που δίδαξε παράλληλα με τις παραδοσιακές και νεώτερες τεχνικές σύνθεσης.
Θεόδωρος Αντωνίου
1935-2018
O Θεόδωρος Αντωνίου, ένας από τους πιο διαπρεπείς και πολυγραφότατους σύγχρονους καλλιτέχνες με λαμπρή καριέρα ως συνθέτης, μαέστρος και καθηγητής πανεπιστημίου, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Σπούδασε βιολί, φωνητική και σύνθεση στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών, με περαιτέρω σπουδές στη διεύθυνση και σύνθεση στη μουσική ακαδημία του Μονάχου και στο Διεθνές Μουσικό Κέντρο του Νταρμστατ. Δίδαξε μουσική στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και της Γιούτα των ΗΠΑ καθώς και στη Μουσική Ακαδημία της Φιλαδέλφειας πριν του ανατεθεί η θέση του καθηγητή σύνθεσης στο πανεπιστήμιο της Βοστόνης το 1978. Οι περισσότεροι Έλληνες συνθέτες της νεότερης γενιάς υπήρξαν μαθητές του. Από το 1989 κατείχε τη θέση του προέδρου της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών.
Γιάννης Χρήστου
1926-1970
Γεννήθηκε στο Κάιρο και η οικογένειά του είχε εξέχουσα θέση στην τοπική κοινωνία. Σπούδασε πιάνο με την Τζίνα Μπαχάουερ και αργότερα πήγε στην Αγγλία όπου ξεκίνησε σπουδές φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Ταυτόχρονα με την φιλοσοφία, ο Χρήστου συνέχισε να μελετά μουσική. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 ο Χρήστου αφοσιώνεται συστηματικά στη σύνθεση. Οι συνθέσεις του είναι επηρεασμένες, ειδικά τα πρώτα χρόνια της καριέρας του, από την τεχνική του σειραϊσμού, ενώ δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει μηχανικά μέσα και προηχογραφημένους ήχους σε ταινία σε συνδυασμό με παραδοσιακά όργανα της ορχήστρας. Ο συνθέτης έφυγε από τη ζωή μετά από ένα αυτοκινητικό ατύχημα στις 8 Νοεμβρίου 1970, την ημέρα των γενεθλίων του.
Ιάννης Ξενάκης
1921-2001
Ο Ξενάκης άργησε να ξεκινήσει την ενασχόληση και την σπουδή του πάνω στη μουσική. Τα πρώτα μαθήματα τα πήρε ενώ ήταν φοιτητής στο Πολυτεχνείο. Αναμείχθηκε ενεργά στο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής και το 1944 πήρε μέρος στα Δεκεμβριανά. Το 1947 αποφάσισε να φύγει λαθραία από την χώρα διότι δεν επιθυμούσε να υπηρετήσει στον εθνικό στρατό κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Πήγε στην Ιταλία και κατόπιν στο Παρίσι όπου ξεκίνησε να εργάζεται στο αρχιτεκτονικό γραφείο του διάσημου Le Corbusier. Ταυτόχρονα με την εργασία του ξεκίνησε να μελετά και πάλι μουσική, ενώ ασχολήθηκε με όλες τις νέες τεχνικές που αναπτύσσονταν στη Γαλλία. Ανέπτυξε δικές του τεχνικές σύνθεσης που βασίζονταν στα μαθηματικά, ενώ αργότερα χρησιμοποίησε και διάφορα ηλεκτρονικά μέσα που ήταν διαθέσιμα εκείνη την εποχή.
Το έργο Ψάπφα είναι γραμμένο για 30 κρουστά όργανα και έναν εκτελεστή. Θεωρείται ιδιαίτερα υψηλής δυσκολίας λόγω της συνεχούς κίνησης στην οποία πρέπει να βρίσκεται ο εκτελεστής αλλά και των υψηλών τεχνικών απαιτήσεων που απαιτούνται Η σύνθεση αποτελεί φόρο τιμής στην ποιήτρια Σαπφώ και την αρχαία ελληνική λυρική ποίηση.
Η κοσμική καντάτα Νενικήκαμεν είναι ένα έργο σε ποίηση Τούλας Τόλια για βαρύτονο, μεσόφωνο, αφηγητή, χορωδία και συμφωνική ορχήστρα και γράφτηκε το 1972 με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου. Είναι ένα έργο προγραμματικής μουσικής όπου ο συνθέτης σκιαγραφεί μουσικά τη μάχη του Μαραθώνα και το μήνυμα «Νενικήκαμεν» του μαραθωνοδρόμου.
Το Κουαρτέτο για όμποε, κλαρινέτο, βιόλα και πιάνο του 1968 είναι μια σύνθεση που αντανακλά το ύφος της μουσικής του Παπαϊωάννου. Ο συνθέτης κινείται μέσα στα όρια του είδους της ατονικότητας με αρκετές αυξομειώσεις στην ένταση, ενώ σε κάποιες στιγμές οι μουσικοί καλούνται να αποδώσουν όσο το δυνατόν καλύτερα δύσκολες μουσικές φράσεις.
Το έργο Μυθολογίας ΙΙΙ είναι μια σύνθεση του 1985 για φωνή και ορχήστρα. Το μελοποιημένο κείμενο προέρχεται από το δεύτερο στάσιμο της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας Ιφιγένεια εν Ταύροις του Ευρυπίδη.
1914-2001
Ο Δημήτρης Δραγατάκης γεννήθηκε στην Πλατανούσα Ιωαννίνων το 1914. Σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών βιολί και ανώτερα θεωρητικά. Επαγγελματικά δραστηριοποιήθηκε αρχικά ως βιολιστής καθώς συμμετείχε επί σειρά ετών στην ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (1951-1969). Δίδαξε ανώτερα Θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο και κοντά του μαθήτευσαν πολλοί συνθέτες της νεότερης γενιάς. Η σχέση του με τη σύνθεση ξεκινά κάπως αργά, καθώς πρωτοεμφανίζεται ως συνθέτης το 1958 με το Κουαρτέτο αρ.1 σε έναν διαγωνισμό της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Οι συνθέσεις του χαρακτηρίζονται από ένα προσωπικό μουσικό ιδίωμα που είναι επηρεασμένο τόσο από την παραδοσιακή ηπειρώτικη μουσική όσο και από τις σύγχρονες τεχνικές σύνθεσης.
Μίκης Θεοδωράκης
1925-2021
Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στη Χίο στις 29 Ιουλίου 1925 και πέθανε στην Αθήνα στις 2 Σεπτεμβρίου 2021. Σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών και το Conservatoire του Παρισιού. Το 1957 κέρδισε χρυσό μετάλλιο σύνθεσης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας και Μαθητών στη Μόσχα, το 1959 το βραβείο Copley και το 1963 το βραβείο Sibelius. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία για τη προσφορά του στη δημοκρατία και τον πολιτισμό και έχει αναγορευτεί επίτιμος διδάκτωρ στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Μακεδονίας, Κρήτης και Θεσσαλίας. Ασχολήθηκε με όλα τα είδη μουσικής, αλλά και με τομείς πέραν της κύριας τέχνης του, όπως ποίηση, πεζογραφία, φιλοσοφία, πολιτική.
Γιώργος Κουμεντάκης
1959 -
Ο Γιώργος Κουμεντάκης γεννήθηκε το 1959 στο Ρέθυμνο όπου και πήρε τα πρώτα μαθήματα μουσικής. Αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο Ελληνικό Ωδείο ενώ μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του παρακολούθησε μαθήματα δίπλα σε γνωστούς συνθέτες όπως ο Πιέρ Μπουλέζ, ο Ιάννης Ξενάκης και άλλους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον δείχνει να έχει για εκείνον η μουσική που χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τον χορό αλλά και την ηθοποιία. Έχει τιμηθεί με το διεθνούς φήμης Βραβείο της Ρώμης το 1992. Τέλος αξίζει να σημειώσουμε πως ο Κουμεντάκης ήταν ο συνθέτης της μουσικής που ακούστηκε στην έναρξη και τη λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 που έγιναν στην Αθήνα.
Γιώργος Κουρουπός
1942 -
Ο Γιώργος Κουρουπός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1942. Εκτός από μουσική στο Ωδείο Αθηνών, σπούδασε και μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ είχε την τύχη να λάβει υποτροφία για να τελειοποιήσει τις σπουδές του στο Παρίσι με τον σπουδαίο Γάλλο συνθέτη Ολιβιέ Μεσσιάν. Για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα έζησε στη Γαλλία όπου εργάστηκε, για να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1977. Εκείνη την χρονιά ανέλαβε τη θέση του αναπληρωτή διευθυντή του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ενώ αργότερα διετέλεσε πρόεδρος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής καθώς και καλλιτεχνικός διευθυντής της Ορχήστρας των Χρωμάτων που είχε φτιάξει ο Μάνος Χατζιδάκις.