Ο πατέρας του τον έστειλε να σπουδάσει ιατρική στο Παρίσι, αλλά εκείνος προτιμούσε να συχνάζει στην Όπερα, να παίρνει μαθήματα σύνθεσης στο Ωδείο και να συνθέτει. Η ανορθόδοξη συμπεριφορά του αντικατοπτρίζεται στα ανορθόδοξα για την εποχή τους έργα, όπως η Φανταστική Συμφωνία, που δέχτηκε σκληρή κριτική. Οι πρωτοποριακές συνθέσεις αλλά και ενορχηστρώσεις του Μπερλιόζ βρήκαν περισσότερη απήχηση στο εξωτερικό παρά στη Γαλλία, όπως μαρτυρεί και το «Βραβείο της Ρώμης» (ένα πολύ σημαντικό βραβείο σύνθεσης) που κέρδισε το 1830. Από τους πρώτους συνθέτες που έκανε επιτυχημένη καριέρα και σαν μαέστρος περιοδεύοντας σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο Μπερλιόζ έγραψε την πιο σημαντική πραγματεία του 19ου αιώνα για την ενορχήστρωση (Grand traite d’instrumentation et d’orchestration modernes).